متریال مناسب برای ساخت ماکت و مدلهای معماری با توجه به جنس، دوام، ابعاد، میزان انعطاف پذیری، مقاومت، قیمت و … تعیین می شود.
ماکت یا مدل، ابزار مهمی برای پژوهش و بررسی، خلق ایده، تست نظریه ها و کشف راهکارهای خلاقانه است که در حوزه های مختلف مورداستفاده قرار می گیرد. ماکت ها در چندین نوع طراحی و تولید می شوند که هر یک با هدفی مورداستفاده قرار می گیرند.
امروزه شمار بالایی از شرکت های ساختمانی و مراکز صنعتی از پروژه ها یا کارخانه های خود، ماکت می سازند. هدف از ساخت هر ماکتی متفاوت می باشد. کاربرد کلی ماکت ها و مدل ها، این است که فیزیک یک شیء را با دقیق ترین روابط ممکن با حالت فیزیکی در معرض نمایش قرار دهند. بنابراین ماکت ها یا مدل ها را می توان نماینده یک شیء بزرگتر یا کوچکتر از وضعیت حقیقی آن دانست.
انواع ماکت و کاربرد هر یک از آنها
متریال مناسب برای ساخت ماکت و مدلهای معماری بر اساس نوع ماکت مشخص می شود. ماکت های معماری، ماکت های شهرسازی، ماکت های تبلیغاتی، مدل های توپوگرافی، ماکت های دانشجویی، ماکت های صنعتی و … از انواع ماکت ها هستند که با چندین مورد از آنها آشنا می شویم:
ماکت های صنعتی: ماکت های صنعتی در دو نوع ماکت های قطعات صنعتی و ماکت های سایت یا کارخانه صنعتی ساخته می شوند. اگر وزن قطعه ای بسیار زیاد باشد، برای نمایش آنها در نمایشگاه یا فروشگاه و … از ماکت های آنها استفاده می شود. ماکت های صنعتی سایت برای نمایش تصویر کارخانه در دفتر مرکزی انجام می شود. بنابراین برای بازدید از سایت کارخانه نیازی نیست که از دفتر تا مسافت طولانی را پیمود. تمامی بخش های کارخانه را می توان توسط ماکت سایت کارخانه به معرض نمایش گذاشت.
ماکت های معماری: برای ساخت ماکت های معماری نیاز است که از متریال مناسب برای ساخت ماکت و مدلهای معماری استفاده شود تا ماکت ساخته شده دارای مقاومت و کیفیت استاندارد باشد. ماکتهای معماری، نسخه کوچکتر از پروژه ها هستند که با هزینه بسیار اندکی ساخته می شوند.
ماکت های هدیه: این ماکت ها در سایز های کوچک تولید می شوند و با هدف دادن هدیه به کارکنان شرکت و مشتریان، قرار دادن بر روی میز مدیران یا کارمندان و … ساخته می شوند.
ماکت های توپوگرافی: این ماکت ها در مقیاس های بزرگ معمولاً مقیاس یک هزارم یا یک ده هزارم ساخته می شوند. هدف از ساخت این ماکت ها این است که منطقه بزرگی را به نمایش بگذارند.
ماکت های تبلیغاتی: این ماکت ها معمولاً در سایز بزرگتر از سایز واقعی خود ساخته می شوند تا امکان مشاهده جسم از فاصله دور وجود داشته باشد و نظر بینندگان را به خود جلب کنند.
تفاوت میان ماکت های قدیمی با ماکت های مدرن
در ادامه بررسی متریال مناسب برای ساخت ماکت و مدلهای معماری به تفاوت میان ماکت های قدیمی با ماکت های مدرن می پردازیم. ماکت های مدرن در مقایسه با ماکت های قدیمی دارای ساختار پیچیده تری هستند. نوع استفاده از ماکت ها، تعیین کننده هدف پروژه و سطح کارایی می باشند. بدین منظور باید از متریال مختلف و روش های گوناگون برای ساخت ماکت استفاده نمود. ممکن است ساخت ماکت بسیار پرهزینه و گران قیمت تمام شود. مسلماً ساخت ماکت های امروزی نسبت به ماکت های قدیمی، پرهزینه تر خواهند بود.
ماکت های قدیمی با استفاده از متریالی مانند ماسه، شن، درختان، گل ها و … ساخته می شدند، اما در ساخت ماکت های جدید از متریالی مانند یونولیت، فوم، رزین، ام دی اف و … استفاده می شود. برای ساخت ماکت های جدید از ابزارهایی مانند راپید، قیچی، شابلون و … استفاده می شود. پیستوله، خط کش، شابلون، وسایل نوشت افزار، چسب و … از جمله ابزارهای مناسب برای ساخت مدل و ماکت هستند.
فوم و یونولیت، از متریال مناسب برای ساخت ماکت و مدلهای معماری
یکی از متداول ترین متریال برای ساخت ماکت و مدل، یونولیت است. یونولیت به سبب وزن اندک و شکل دهی آسان به انتخاب اول افراد برای ساخت ماکت و مدل تبدیل شده است. فوم به طور کلی به دو دسته پلاستوفوم ( یونولیت ) و پلی یورتان تقسیم می شوند. قطعات مختلف انواع فوم را می توان با استفاده از چسب به یکدیگر متصل کرد.
یونولیت از ویژگی های بسیار خوبی برخوردار است و صرفاً به سبب سبک بودن و فرم پذیری خود، محبوب نشده است. این ماده به خوبی می تواند در برابر ضربه مقاومت کند و عمر زیادی داشته باشد. از دیگر خواص مهم یونولیت ها می توان به مقاومت در برابر گرما، سرما، حریق، رطوبت و … اشاره نمود. البته یونولیت های مخصوص کاردستی، مقاومت زیادی در برابر حریق ندارند و از نوع یونولیت های مورداستفاده در ساختمان سازی نیستند. یونولیت هایی که برای ساختمان سازی به کار می روند، کاملاً نسوز هستند و به خوبی در برابر حریق، مقاومت می کنند.
مقوا برای ساخت انواع مدل و ماکت
یکی دیگر از بهترین متریال مناسب برای ساخت ماکت و مدلهای معماری ، مقوا می باشد. مقواهای کاردستی نسبت به مقواهای معمولی، ضخیم تر هستند. مقواهای ماکت سازی را نمی توان برای ساخت برخی از ماکت های خاص که نیاز به حداکثر مقاومت و استحکام دارند، به کار برد. این مقواها فاقد خاصیت الاستیکی هستند. بافت این مقواها، سخت است و برای ساخت بسیاری از ماکت ها و مدل ها مناسب است. مقوا، یکی از مقرون به صرفه ترین گزینه ها برای ساخت ماکت می باشد.
سایر متریال مناسب برای ساخت ماکت و مدلهای معماری
علاوه بر یونولیت و مقوا می توان از متریال دیگری برای ساخت ماکت استفاده نمود. چوب بالسا، چوب ام دی اف، پلاستیک، پلکسی، کاغذ سولفات، نئوپان، رزین و … از دیگر گزینه هایی هستند که می توانند برای ساخت ماکت یا مدل به کار بروند. با توجه به اینکه نوع ماکت چیست و مقاومت آن تا چه اندازه حائزاهمیت است، باید متریال مناسب برای ساخت ماکت را انتخاب نمود. پس از انتخاب متریال مناسب برای ساخت ماکت باید تعیین شود که از چه ابزارهایی برای برش و چسباندن قطعات ماکت استفاده شود. ممکن است چسب مناسب برای چسباندن یونولیت برای چسباندن رزین مناسب نباشد.