ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی ، یک دغدغه بسیار مهم برای درصد زیادی از افراد جامعه است.
حفظ و مرمت سازه های فرهنگی و تاریخی از آن جهت حائزاهمیت است که تأمین کننده یک نیاز بسیار ضروی جامعه می باشد. تخریب بناهای تاریخی و فرهنگی قطعاً لطمه شدیدی به سابقه تاریخ و فرهنگ یک کشور وارد می کند.
اقداماتی که در راستای حفظ و مرمت سازه های تاریخی و فرهنگی باید انجام شود، باید به صورت برنامه ریزی شده باشد. جوانب مختلف کار باید سنجیده شود تا دقیقاً همان نتایجی که مدنظر است، بدست بیاید.
عوامل تخریب کننده ساختمان های فرهنگی- تاریخی
ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی باید با استفاده از بهترین مصالح ساختمانی مانند یونولیت انجام شود. عوامل مختلفی سبب می شوند که سازه های تاریخی و فرهنگی خراب شوند:
تخریب به سبب اثرات زیست محیطی: آلاینده های جوی به شدت بر روی سازه های تاریخی و فرهنگی اثر می گذارند و با توجه به حساسیت این سازه ها که معمولاً سن زیادی دارند، این بناها تحت تأثیر آلاینده ها به تدریج تخریب می شوند. باران اسیدی، یک عامل زیست محیطی است که سبب تخریب این سازه ها با گذشت زمان می شود.
سستی و مقاومت اندک سازه ها: سستی و مقاومت اندک این سازه ها سبب ترک خوردگی آنها می شود که معمولاً در اثر انقباضات شدید و اختلاف دمای شب و روز می باشد.
وزش باد و طوفان های شدید: طوفان و باد شدید می تواند سبب فرسایش ساختمان ها شود و این مسئله زمینه ساز تخریب سازه ها است.
رویش گیاهان و پوشش گیاهی: برای ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی باید با عوامل تخریب کننده این ساختمان ها آشنایی داشت تا از بروز مجدد مشکل برای آنها جلوگیری به عمل آورد. رشد گیاهان نه تنها شکاف هایی در دیوارها ایجاد می کند، بلکه زمینه ساز ورود حشرات به دیوارها می شوند و این مسئله به تدریج موجب تخریب سازه ها می شود.
انسان و عوامل انسانی: متأسفانه برخی از خسارت ها ناشی از عوامل انسانی می باشند. به طور مثال بازدید بسیار زیاد افراد از ساختمان های تاریخی و فرهنگی، سبب تخریب آنها می شود.
هدف از حفظ و مرمت سازه های تاریخی و فرهنگی
هدف اصلی از ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی این است که تاریخ و فرهنگ کشور حفظ شود. با این کار، مقاومت سازه ای ساختمان های فرهنگی-تاریخی حفظ می شود. هدف از هرگونه ترمیمی بایستی تولید توانبخشی باشد که در اصل به معنی ترمیم صورت گرفته با هزینه اندک، با یک درجه تغییر اندک و قابل پیش بینی با گذشت زمان و بدون خرابی زودهنگام می باشد. در صورتی که سازه های تاریخی-فرهنگی تخریب شوند، خسارت شدیدی به تاریخ یک کشور وارد می شود و متأسفانه برخی از مسئولان مربوطه نسبت به این مسئله بی توجه هستند و به عواقب کار بی توجه می باشند.
اقدامات و فعالیت های موردنیاز برای مرمت و حفظ بناهای تاریخی-فرهنگی
برای ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی با توجه به شرایط موجود و نوع سازه ها، اقدامات متفاوتی نیاز است. استقرار پست نگهبانی و نیروهای موردنظر، تمیز کردن محوطه، حصارکشی و تعیین محدوده حفاظت برای ممانعت از عبور و مرور، جمع آوری عوامل گیاهی، مشخص کردن نواحی پرخطر، ایجاد پوشش موقت، انسداد موقت بعضی از روزنه ها، کنترل سیستم های دفع نزولات، سبک کردن متعادل بنا، نورپردازی در محیط ساختمان ها، حفاظت وضعیت محوطه پیرامون ساختمان و … از جمله اقدامات موردنیاز است. با توجه به اینکه مرمت وترمیم قرار است به چه صورت انجام شود، ممکن است لیست اقدامات موردنیاز اضافه یا کم شود. لذا باید نیازسنجی دقیقی بر اساس شرایط موجود صورت بگیرد و سپس تکلیف اقدامات موردنیاز مشخص شود.
انتخاب مصالح ساختمانی برای ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی
اگر حجم کار بالا باشد و شدت تخریب و آسیب دیدگی زیاد باشد و نیاز به بازسازی کلی باشد، به استفاده از مصالح ساختمانی اصلی تری نیاز است. برای مثال ممکن است دیوارها یا سقف سازه نیاز به بازسازی داشته باشند که بدین منظور می توان از یونولیت استفاده نمود.
انتخاب مصالح ساختمانی برای چنین سازه هایی باید با توجه به مسائل مختلفی انجام شود تا پشیمانی به بار نیاید. حتماً متخصصان و کارشناسان این حوزه باید اظهارنظر کنند که برای بازسازی هر قسمتی از ساختمان ها به چه مصالحی نیاز است.
مناسب بودن یونولیت برای ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی
یونولیت یا پلاستوفوم دارای ویژگی هایی است که برای بازسازی ساختمان ها بسیار مناسب است. البته ممکن است ساختمان ها در سطحی باشند که نیاز به استفاده از مصالح ساختمانی در چنین سطحی نباشند. ولی به هر حال اگر در بازسازی سازه ها نیاز به چنین مصالحی باشد، می توان از یونولیت استفاده نمود که نسبت به مصالح ساختمانی مشابه، دارای برتری هایی است. یونولیت، سبک و ارزان است و وزن زیادی را به این سازه ها تحمیل نمی کند. هزینه بازسازی با استفاده از یونولیت زیاد نخواهد بود. حسن یونولیت این است که عایق صوت، انرژی و رطوبت است و از این حیث نیز برای استفاده برای بازسازی و احیاء چنین سازه هایی مناسب می باشد.
اهمیت نگهداری از سازه های فرهنگی- تاریخی
ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی باید بر اساس چندین مرحله انجام شود. اما پس از آنکه این مراحل با موفقیت انجام شد و کار بازسازی و ترمیم این سازه ها به پایان رسید، باید به مراقبت و نگهداری از آنها اهمیت داد. اگر قرار باشد که نگهداری و مراقبت از سازه ها اهمیت داده نشود، اقداماتی که برای ترمیم و بازسازی سازه ها انجام شده است بیهوده بوده است.
برای نگهداری سازه های تاریخی-فرهنگی باید دستورالعمل هایی را تعیین کرد. به طور مثال برای بازدید از ساختمان های تاریخی، ضوابطی را تعیین نموده اند که افراد نایلون های مشخصی را به پا کرده تا سطح کف سازه ها در اثر تردد با کفش به مرور از بین نرود. به هر حال مسئولان مربوطه باید به نگهداری و حفظ سازه های تاریخی-فرهنگی اهمیت زیادی دهند و ارزش این سازه ها را درک کنند. ترمیم و نگهداری ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی باید تحت نظر کارشناسان انجام شود تا هیچگونه اشتباه یا اقدام غیرتخصصی صورت نگیرد.
